قرارداد هوشمند یک قرارداد خودکار یا خود اجرا است. در این قرارداد، شرایط توافق بین خریدار و فروشنده مستقیماً به صورت کد نوشته می‌شود. این کد، قرارداد را کنترل می‌کند و به واسطه‌ی آن تراکنش‌ها قابل پیگیری و برگشت ناپذیر هستند؛ اما از این قراردادها در چه جایی و به چه صورت استفاده می‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال و شناختن قراردادهای هوشمند با ما همراه باشید.
بزرگ‌ترین چیزی که بیت کوین به ارمغان می‌آورد تمرکززدایی قدرت مالی است.
جیمی سانگ| Jimmy Song
قراردادهای هوشمند برای اولین بار در سال 1994 توسط نیک سابو، دانشمند کامپیوتر آمریکایی که یک ارز مجازی به نام بیت گلد را در سال 1998 اختراع کرد (1 سال قبل از اختراع بیت کوین) پیشنهاد شد. این شایعه وجود دارد که نیک سابو همان ساتوشی ناکاموتوی واقعی، مخترع ناشناس بیت کوین است؛ اما نیک سابو این موضوع را رد کرده است.
قرارداد هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند اساساً قراردادهای خودکار بین سازنده قرارداد و گیرنده است. این توافقنامه به صورت کد در بلاک چین ایجاد می‌شود. دلیل شکل گیری این توافقنامهها این است که همه طرف‌های معامله بتوانند فوراً و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای از نتیجه کار مطمئن شوند و به معامله بپردازند.
یکی از مزایای کلیدی شبکه‌های بلاک چین، اتوماسیون وظایفی است که به طور سنتی به یک واسطه شخص ثالث نیاز دارند. به‌عنوان مثال، به جای نیاز به یک بانک برای تائید انتقال وجه از مشتری به فروشنده، این فرآیند به لطف یک قرارداد هوشمند می‌تواند به طور خودکار اتفاق بیفتد. تنها فاکتور مورد نیاز این است که دو طرف روی یک مفهوم مشترک توافق کنند.
قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟
قراردادهای هوشمند به‌عنوان بیانیه‌های دیجیتالی اگر-آنگاه بین دو (چند) طرف، معروف هستند. اگر نیازهای یک گروه برآورده شود، می‌توان توافق را رعایت کرد و قرارداد را کامل تلقی کرد.
ایده یک قرارداد هوشمند را می‌توان به چند مرحله تقسیم کرد. اول، یک قرارداد هوشمند نیاز به توافق بین دو یا چند طرف دارد. پس از ایجاد، این دو می‌توانند در مورد شرایطی توافق کنند که در آن قرارداد هوشمند کامل در نظر گرفته شود. این تصمیم در قرارداد هوشمند نوشته می‌شود که سپس رمزگذاری شده و در شبکه بلاک چین ذخیره می‌شود.
مراحل مختلف برای ساخت یک قرارداد هوشمند
فرض کنید یک خریدار از کشاورزی 100 خوشه ذرت می‌خواهد. خریدار وجوه را در یک قرارداد هوشمند قفل می‌کند که پس از تحویل ذرت‌ها می‌تواند تائید شود. هنگامی که کشاورز تعهد خود را عملی می‌کند، وجوه بلافاصله آزاد می‌شود (پس از اجرای یک قرارداد قانونی). در این شرایط خریدار ذرت‌ها را تحویل گرفته و کشاورز هم به پول خود دسترسی پیدا می‌کند. در صورتی که کشاورز به توافق عمل نکند، وجوه به مشتری برگردانده و قرارداد لغو می‌شود.
البته موارد فوق یک مورد استفاده کوچک از این توافقنامه است. قراردادهای هوشمند را می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که برای مجموعه‌ها و اتفاقات بزرگ کار کند. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند به طور بالقوه نیاز به مراجعه به دادگاه برای برخی اختلافات مالی را برطرف می‌کند و باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه طرفین می‌شود.
پس از تکمیل قرارداد، این تراکنش مانند هر معامله دیگری در بلاک چین ثبت می‌شود.
زبان توافق‌نامه‌های هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند به زبان‌های برنامه نویسی مختلفی ازجمله: سالیدیتی، وب اسمبلی و میکلسون نوشته می‌شوند. در شبکه اتریوم، هر کد قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین ذخیره می‌شود و به هر شخص اجازه می‌دهد تا کد قرارداد و وضعیت فعلی را بررسی کند تا عملکرد آن را تائید کند.
هر کامپیوتر در شبکه (یا نود) یک کپی از تمام توافق‌نامه‌های هوشمند موجود و وضعیت آن‌ها در کنار بلاکچین و داده‌‌های معامله را ذخیره می‌کند. هنگامی که طبق یک قرارداد هوشمند وجوه از یک کاربر دریافت می‌شود، کد آن توسط تمامی نودها در شبکه به منظور رسیدن به توافق و اتمام کار اجرا می‌شود.
این همان چیزی است که قراردادهای هوشمند را قادر می‌سازد تا به طور ایمن بدون هیچ قدرت مرکزی مانند اشخاص و نهادهای حکومتی یا دولتی اداره شوند، حتی زمانی که کاربران معاملات مالی پیچیده‌ای با نهادهای ناشناخته انجام می‌دهند.
امنیت قراردادهای هوشمند چگونه است؟
این توافقنامهها به سبب زیربنای قوی آن بسیار با امنیت هستند. به‌عنوان مثال، در اتریوم، قراردادها به زبان برنامه نویسی نوشته می‌شود. این بدان معناست که قوانین و محدودیت‌های قراردادهای هوشمند در کد شبکه گنجانده شده است و هیچ شخص یا ارگانی نمی‌تواند آن را دست‌کاری کند. این محدودیت‌ها باعث می‌شود که کلاه‌برداری‌ها یا هک‌ها تا حد امکان کاهش پیدا کرده و امنیت بالا برود. قراردادهای هوشمند کریپتو تنها در صورتی می‌توانند به اجرا درآیند که همه شرکت کنندگان در این مورد توافق کرده و قرارداد را امضا کنند.
مزایای قرارداد هوشمند چیست؟
در اینجا قصد داریم مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت و مزایا این نوع قراردادها را با هم بررسی کنیم.
قرارداد هوشمند کاملاً مستقل عمل می‌کند.
بزرگ‌ترین ویژگی مثبت قراردادهای هوشمند مستقل بودن آن‌ها به دان معنی است که هیچ نهاد یا شخص واسطه‌ای در کار قرارداد هوشمند دخالت نمی‌کند. در نتیجه هیچ‌کس نمی‌تواند از ادامه کار این توافقنامه جلوگیری کند. علاوه بر این، امکان تغییر در کد و دست‌کاری مخرب اطلاعات ثبت شده نیز وجود ندارد. این ویژگی قرارداد هوشمند می‌تواند به بسیاری از سازمان‌ها کمک کند تا بخش‌های مهمی از فعالیت خود را به صورت ایمن و خودکار انجام دهند.
امنیت بالا
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شبکه بلاک چین امنیت آن است. از آنجایی که قراردادهای هوشمند بر روی شبکه‌های بلاک چینی با اجرا می‌شوند، داده‌ها و اطلاعات ثبت شده در آن‌ها به هیچ وجه قابل تغییر نیست و در نتیجه تمام مراحل این کار با بهترین امنیت اتفاق می‌افتد.
معاملات به صرفه
انجام تراکنش‌ها و ثبت اطلاعات در این قراردادها بسیار مقرون به صرفه است. در قراردادهای معمولی و روزمره برای ثبت یک تراکنش نیاز به تائید و ثبت آن‌ها توسط نهادهای واسطه است. این اتفاق منجر به طولانی شدن فرایند تراکنش و بالارفتن هزینه‌های آن می‌شود. در قراردادهای هوشمند با توجه به حذف نهادهای واسطه سرعت ثبت اطلاعات افزایش یافته و هزینه‌های آن نیز کاهش میابد.
معایب قرارداد هوشمند چیست؟
مانند تمام قراردادها و توافق‌نامه‌های دیگر، این قرارداد نیز عاری از معایب نیست. در اینجا به مهم‌ترین معایب خواهیم پرداخت.
اشتباه در کد نویسی
از آنجایی که این قراردادها توسط انسان‌ها و زبان برنامه نویسی ایجاد می‌شود ممکن است خطای انسانی در آن رخ دهد که باعث می‌شود هکرها از این خطاها استفاده کنند و باعث اخلال در فرآیند کار شوند. برای حل این مشکل، بسیاری از توافقنامهها پیش از این که اجرایی شوند توسط گروه‌های برنامه‌نویسی ارزیابی می‌شوند. علاوه بر این، قبل از اجرایی شدن توافق نهایی، دموی قرارداد هوشمند برای استفاده توسط عموم ارائه می‌شود تا مشکلات آن در حین اجرا نیز مشخص شود.
یکی از معروف‌ترین اشتباهات کد نویسی در این قراردادها مربوط به جریان DAO است که به‌عنوان سازمان غیرمتمرکز خودگردان در فضای ارزهای دیجیتال مطرح بود. یک اشتباه ساده در کد‌های این قرارداد باعث شد که هکرها بتوانند به قرارداد دستبرد بزنند و بیش از ۵۰ میلیون دلار از دارایی‌های شبکه را به سرقت ببرند.
وجه قانونی قراردادها
در حال حاضر یکی از مسائل مهم در ارتباط با قراردادهای هوشمند بحث قانون‌گذاری روی آن‌ها است. هیچ یک از دولت‌ها تا کنون قراردادهای هوشمند را به صورت رسمی و قانونی قبول نکرده‌اند. این مسئله مانع از گسترش توافقنامهها شده است؛ مثلاً از این قراردادها می‌توان در شرکت‌های بیمه، برای امور پزشکی، خرید املاک و … استفاده کرد؛ اما به دلیل نبود قانون گذاری و پذیرش توسط دولت‌ها، هنوز برای این موارد استفاده نشده است.
مشکلات امنیتی بلاک چین
خطراتی که به طور کلی بلاک چین را تهدید می‌کند برای قراردادهای هوشمند نیز تهدید محسوب می‌شود. خطراتی مانند حمله 51 درصد که با داشتن بیش از نصفی از توان پردازشی شبکه به وجود می‌آید و خطراتی مانند ایجاد کامپیوترهای کوانتومی و از کار افتادن تکنیک‌های رمزنگاری فعلی همگی جزوی از این مشکلات هستند.
کدام بلاکچین ها از ساخت قرارداد هوشمند پشتیبانی می‌کنند؟
در طبقه‌بندی انواع ارزهای دیجیتال یکی از دسته‌های اصلی ارز دیجیتال با نام پلتفرم‌های قرارداد هوشمند شناخته می‌شود که مربوط به بلاک چین‌هایی است که می‌توان در آن‌ها قرارداد هوشمند ایجاد کرد. ازجمله مهم‌ترین پلتفرم‌های قراردادهای هوشمند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اتریوم
بایننس
سولانا
کاردانو
آواکس
الگوراند
هارمونی وان
سخن پایانی
قراردادهای هوشمند، پلتفرم های امن و کارآمد هستند. با این توافق نامه ها به سادگی و در زمان کوتاه با امنیت بالا می‌توانید به معامله بپردارید.حتماً نظرات و سؤالات خود را در کامنت ها برای ما بنویسید. همچنین در دوره آموزش رایگان ارز دیجیتال، آموزش‌های اولیه این بازار را آموزش داده‌ایم. اگر نیاز به مشاوره ی مالی یا اطلاعات بیشتر در خصوص بازارهای مالی یا سوالی در مورد دوره های حامی آکادمی دارید، با تیم ما در ارتباط باشید.
نویسنده: مهسا رزاقی